Odprawa jest kredytem, który pracownik nalicza od pracodawcy przez cały czas trwania stosunku pracy.
Prawo pracownika do wypłaty odprawy powstaje z chwilą rozwiązania umowy, z wyjątkiem przypadków (ograniczonych przyczynowo, kwotowo i liczby uprawnionych pracowników) zaliczki części – części naliczonej kwoty, w w każdym przypadku nieprzekraczającym 70%, uregulowanym w art. 2120 Kodeksu Cywilnego.
Problemy pojawiają się zatem, gdy po ustaniu stosunku pracy pracodawca nie wypłaca odprawy. Co w takich przypadkach może zrobić pracownik i jakie ma gwarancje i ochronę prawną?
Przeanalizujmy szczegółowo problem.
Nieopłacone TFR: ile czasu ma pracodawca na wypłatę odprawy
Zgodnie z przewidywaniami, prawo do odprawy powstaje, jak sama nazwa wskazuje, z chwilą rozwiązania umowy o pracę.
W szczególności układy zbiorowe mogą określać termin, począwszy od ustania stosunku pracy, w którym spółka jest zobowiązana do wypłaty odprawy.
Jeśli jednak Ogólnopolski Układ Zbiorowy Pracy nic w tym zakresie nie przewiduje, pracownik (jako wierzyciel) może od razu żądać zapłaty sumy.
Niewypłacona odprawa, co zrobić, gdy stosunek pracy ustanie
Z chwilą ustania stosunku pracy Spółka jest zobowiązana do zapłaty:
- Urlopy naliczone i niewykorzystane;
- Zezwolenia naliczone i niewykorzystane;
- Naliczone dodatkowe płatności miesięczne (trzynasta i ewentualnie czternasta);
- TFR;
- Inne odszkodowania i kwoty związane z rozwiązaniem stosunku pracy (pomyśl o odszkodowaniu zamiast wypowiedzenia).
Przed podjęciem działań odwetowych wobec pracodawcy z tytułu niewypłacenia odprawy warto rozważyć następujące terminy płatności, wynikające z konieczności prawidłowego wyliczenia przysługujących pracownikowi kwot:
Miesięczny odcinek wypłaty | Zapłacone sumy | Motywacja |
Rozwiązanie stosunku pracy | Wynagrodzenie zwykłe (naliczane do ostatniego dnia umowy), niewykorzystane urlopy i urlopy, naliczone wynagrodzenie za dodatkowe miesiące, wszelkie inne kwoty wypłacane po ustaniu stosunku pracy (np. odszkodowanie zamiast wypowiedzenia) | Obliczanie kwot naliczonych przez pracownika do dnia rozwiązania stosunku pracy |
Po ustaniu stosunku pracy | TFR | Kalkulacja przeszacowania odprawy na podstawie indeksu ISTAT aktualizowanego w dniu ustania stosunku pracy |
Każde opóźnienie w wypłacie odprawy wiąże się z naliczeniem odsetek i rewaluacją pieniężną.
Załóżmy zatem przypadek pracownika Mario Rossiego, którego stosunek pracy wygasł 30 kwietnia 2022 r.
Odcinek wypłaty za kwiecień będzie zawierał kwoty z tytułu wynagrodzenia, urlopów i niewykorzystanych urlopów, wynagrodzenia za dodatkowe miesiące i inne kwoty związane z zakończeniem stosunku pracy.
Wraz z kolejną wypłatą (w naszym przypadku maj 2022 r.) spółka obliczy odprawę należną Mario Rossiemu na podstawie obowiązującego wskaźnika ISTAT, ustalanego na podstawie daty rozwiązania stosunku pracy.
Nieopłacone odszkodowanie za zerwanie, po jakim czasie zaczyna obowiązywać recepta
Szczególną uwagę pracownicy muszą zachować w przypadku niewypłacenia odprawy. Zgodnie z art. 2948 kc (pkt 5) faktycznie pięcioletni termin przedawnienia dotyczy „odszkodowania należne z tytułu rozwiązania stosunku pracy”, w tym w rzeczywistości TFR.
Warto również zaznaczyć, że przedawnienie rozpoczyna się z chwilą ustania stosunku pracy, rozumianego jako dzień, od którego zaczyna naliczać się prawo do odprawy.
Niewypłacona odprawa, co pracownik może zrobić polubownie
Ale zanim pójdzie na drogę sądową, co pracownik może zrobić polubownie, aby otrzymać od pracodawcy odprawę?
Zaczyna się od formalnej i nieformalnej prośby o informacje, a następnie prosi o interwencję związku zawodowego. Oto, co warto wiedzieć.
Nieformalna prośba o informacje do firmy
Jeżeli w zwykłym terminie wypłaty pasków płacowych, dotyczącym miesiąca następującego po miesiącu, w którym ustał stosunek pracy lub alternatywnie upłynął termin określony w stosowanym Ogólnopolskim Układzie Zbiorowym Pracy, pracownik nie widział wypłaty odprawy, należy przede wszystkim poprosić o wyjaśnienia, nieformalnie, bezpośrednio do pracodawcy, swojego przełożonego lub do biura personalnego, dlaczego w ostatniej wypłacie nie ma odpraw.
Formalna prośba o informacje
W przypadku, gdy próba się nie powiedzie, zainteresowany ma możliwość wysłania (formalnego) wniosku o udzielenie informacji listem poleconym lub za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, zaadresowanego do pracodawcy, alternatywnie za pomocą certyfikowanej poczty elektronicznej (PEC).
W piśmie należy podać przyczynę niewypłaconej odprawy i natychmiastowego zaspokojenia kredytu.
Skontaktuj się z prawnikiem / związkowcem
W przypadku utrzymywania się sytuacji braku zapłaty należności, ostatnią możliwością polubownego załatwienia sprawy jest skontaktowanie się z prawnikiem lub działaczem związkowym (wewnętrznym lub zewnętrznym w stosunku do firmy), który podejmie się, reprezentując pracownika, kontaktu z firmą w celu ustalenia przyczyn niewypłacenia odprawy.
Co zrobić, jeśli problem nadal występuje
Pracownik, który mimo prób (formalnych i nieformalnych) nadal nie otrzymuje odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy, nie ma innych możliwości niż:
- Zgłoś się do Okręgowego Inspektoratu Pracy z prośbą o polubowne załatwienie sporu dzięki tzw. „prewencyjnej ugodzie monokratycznej”;
- Alternatywnie, zwróć się do właściwego sądu działającego jako sędzia pracy, w celu uzyskania nakazu.
Skarga do Okręgowego Inspektoratu Pracy
W następstwie wezwania do pracy, ITL, po ocenie warunków polubownego rozwiązania sporu, może promować zapobiegawcze ugodę monokratyczną, w ramach której należy zwrócić uwagę stronom (firmie i pracownikowi) na konsekwencje w przypadku bezpośredniej kontroli w Firma.
Tego ostatniego można zatem uniknąć, jeśli strony dojdą do porozumienia, a pracodawca zapewni uznanie niewypłaconego pracownikowi odprawy. W przeciwnym razie Inspektorat przeprowadzi niezbędne kontrole i po ustaleniu zdolności kredytowej pracownika ostrzeże firmę, aby uznała kwoty, o które chodzi.
Po upływie terminów do złożenia odwołania lub podjęcia próby ugodowej, a także w przypadku odrzucenia odwołania lub braku porozumienia stron, wezwanie do usunięcia uchybienia z ITL staje się skuteczne jako tytuł egzekucyjny.
Pracownik będzie miał zatem możliwość podjęcia działań w celu zaspokojenia przysługującego mu odszkodowania z tytułu odprawy.
Odwołanie do sądu pracy
Z zastrzeżeniem wezwania dłużnika do usunięcia uchybienia (zawierającego w formie pisemnej termin wypłaty odprawy) lub wezwania do wykonania (zawsze kierowanego na piśmie do firmy), pracownik może odwołać się do właściwego Sądu pełniącego funkcję sędziego pracy , w celu uzyskania nakazu.
Po uprawomocnieniu się dekretu, wyrokiem sądu w ciągu 30 dni od złożenia odwołania, pracodawca ma 40 dni od powiadomienia o postanowieniu na wykonanie wypłaty.
Jeżeli firma nie wywiąże się ze swojego zobowiązania i nie sprzeciwi się nakazowi (w ciągu 40 dni), pracownik może wystąpić o nadanie mu tytułu egzekucyjnego i po 10 dniach od zawiadomienia rozpocząć egzekucję przymusową o zaspokojenie kredytu.
Niewypłacone odprawy, czyli jak i kiedy wystąpić o interwencję Funduszu Gwarancyjnego INPS
Podwładni zatrudnieni przez firmy zobowiązani do wpłacania składki (w wysokości 0,20% wynagrodzenia podlegającego opodatkowaniu) na Fundusz Gwarancyjny z tytułu odpraw, mogą zwrócić się do INPS o wypłatę całej kwoty za zakończenie leczenia wraz z odsetkami oraz przeszacowania pieniężnego liczonego od dnia ustania stosunku do dnia faktycznego spełnienia.
Interwencja Funduszu, w przypadku pracodawców wobec których toczy się postępowanie upadłościowe, uzależniona jest od:
- rozwiązanie stosunku pracy;
- Stwierdzenie stanu niewypłacalności i wszczęcie postępowania upadłościowego, układowego z wierzycielami, przymusowej likwidacji administracyjnej lub zarządu nadzwyczajnego;
- Weryfikacja kredytu tytułem odpraw i/lub kredytów za pracę w ciągu ostatnich trzech miesięcy.
Przeciwnie, w przypadku podmiotów nieobjętych postępowaniem upadłościowym wymagania są następujące:
- rozwiązanie stosunku pracy;
- Niestosowanie wobec pracodawcy postępowania upadłościowego;
- Istnienie niewypłaconego odszkodowania z tytułu odprawy;
- Niewystarczalność gwarancji majątkowych pracodawcy po przymusowej egzekucji.
W odniesieniu do tego ostatniego aspektu konieczne jest, aby zainteresowany udowodnił, że starał się w sposób poważny i odpowiedni zaspokoić swój kredyt poprzez poszukiwanie, z zachowaniem zwykłej staranności, majątku pracodawcy w miejscach z nim związanych.
W przypadku zaistnienia wyżej wymienionych warunków, INPS wypłaca odprawę bezpośrednio pracownikowi na wniosek tego samego przekazanego:
- Łączenie z portalem telematycznym „it – Performances and Services – Performances – Odprawa i fundusz gwarancji kredytu pracowniczego” dla osób posiadających referencje SPID, CIE lub CNS;
- Dzwoniąc do INPS Contact Center pod numer 803.164 (bezpłatny z telefonu stacjonarnego) lub 06.164.164 z sieci komórkowej;
- Zwracając się do patronów i pośredników Instytutu.